Als het aan de Groninger BBB ligt, rust er niet langer een taboe op de bouw van kerncentrales in de Eemshaven en in de rest van de provincie. Die nucleaire ambities krijgt gemengde reacties.
Is de Eemshaven een goede plek voor een kerncentrale? „Een wonderlijke discussie”, vindt directeur Jan-Willem Lobeek van de Natuur en Milieufederatie Groningen. „Wij zijn op z’n minst verbaasd door deze move van de BBB.”
De Groninger BBB-voorman Gouke Moes stelde woensdag in Provinciale Staten dat de provinciepolitiek kernenergie niet meer kan blijven uitsluiten. De Eemshaven is „een logische locatie” voor een kerncentrale, en ook elders in de provincie moet er plek zijn voor kleinschalige opwekking van kernenergie.
Groninger beschermingswal staat op barsten
Met de volmondige steun van in ieder geval de VVD, PVV en Forum voor Democratie staat de beschermingswal die de provincie in zijn ruimtelijk beleid heeft opgeworpen tegen de mogelijke komst van kerncentrales, op barsten. Op 5 juni beslissen de Staten of de nucleaire optie moet worden meegewogen in een onderzoek naar een nieuw energiebeleid voor de toekomst.
„Wij zijn verrast en vragen ons ook af: waarom?”, reageert Lobeek namens de Natuur en Milieufederatie. „De ruimte in de Eemshaven is beperkt. In de onlangs gepresenteerde energievisie van het zittende kabinet is de ruimtelijk reservering voor een kerncentrale in het gebied nu juist geschrapt. En niet voor niks.”
VNO-NCW Noord staat er net even anders in. Ook bij de regionale werkgeversorganisatie is energie een belangrijk beleidsthema, zegt woordvoerder Björn de Vries. De groeiende capaciteitstekorten op het stroomnet zetten een rem op de ontwikkeling van industrie en bedrijfsleven. Steeds meer ondernemingen kunnen nu geen aansluiting krijgen voor een uitbreiding of nieuwe vestiging.
Werkgevers: Goed dat alle opties nu bespreekbaar zijn
Daarom is het positief dat het taboe op kernenergie er nu af lijkt te gaan in Groningen, vindt De Vries. De werkgeversorganisatie heeft nog geen oordeel over nut en noodzaak van een kerncentrale in de Eemshaven. „Maar het is een goede zaak dat de optie in ieder geval bespreekbaar is.”
„Het is belangrijk dat wordt nagedacht over de vraag hoe we de energievoorziening voor de toekomst zeker kunnen stellen”, zegt De Vries. „Er ligt een groot probleem, daar moet een goede oplossing voor komen. Alle opties die daar aan kunnen bijdragen, moeten worden onderzocht. Kernenergie zou onderdeel kunnen zijn van een goede toekomstbestendige energiemix.”
Maar volgens Lobeek biedt een kerncentrale in de Eemshaven geen oplossing voor het acute energieprobleem waar Nederland nu voor staat. „Zo’n centrale bouw je niet even in een achternamiddag. In het meest realistische scenario duurt het minstens vijftien jaar voor zo’n ding draait. Die tijd hebben we niet.”
‘Energietransitie moet morgen beslag krijgen, niet pas over vijftien jaar’
„Met de klimaatverandering en de opwarming van de aarde door de hoge CO2-uitstoot hebben we een urgent probleem. De energietransitie die nodig is om dat op te lossen, moet morgen zijn beslag krijgen en niet pas over vijftien jaar.”
De Eemshaven heeft daar nu al een groeiende rol in als knooppunt voor de aanlanding van energie van de windparken op de Noordzee en de verwerking daarvan tot groene waterstof. „Liever daar meer tempo mee maken dan er nu een grote kerncentrale neerzetten. Dat helpt Groningen niet.”
Het zou volgens Lobeek ook niet zomaar kunnen. „Het stroom-hoofdtransportnet zit nu al vol. Als je er nog een grote producent bijzet in de Eemshaven, moet er een extra hoogspanningsleiding worden getrokken, dwars door het Groninger landschap. Nou, ik kan je verzekeren: daar is bij de Groningers héél weinig draagvlak voor.”
Natuur en Milieufederatie-man Lobeek kan het pleidooi van de Groninger BBB, en ook VVD en PVV, niet los zien van het regeerakkoord dat hun partijgenoten zojuist hebben gesmeed in Den Haag. Daarin spreken de nieuwe coalitiepartners de ambitie uit om de komende jaren niet twee kerncentrales te realiseren zoals al door het vorige kabinet gepland, maar vier. „Blijkbaar is de BBB alvast het pad aan het effenen om tenminste één daarvan naar de Eemshaven te halen.”
Nucleaire ambities klinken als een echo uit de jaren zeventig
Ook de Groningse energiedeskundige en publicist Herman Damveld heeft grote twijfels bij de nucleaire ambities. Het pleidooi van BBB, VVD en PVV klinkt hem in de oren als een echo van de jaren zeventig. Toen waren er plannen voor dertig kerncentrales in Nederland. Alleen Borsele en Dodewaard (alweer gesloten) kwamen van de grond.
„Telkens weer stel ik tot mijn verbazing vast dat de wens de vader van de politieke gedachte is bij dit soort plannen”, vat Damveld zijn ervaringen samen. Kerncentrales vergen een lange aanlooptijd, zijn technisch zeer complex en peperduur. De grondstof (uranium) is nog maar beperkt voorradig en voor het radioactieve afval is geen goede oplossing.
Over dat laatste wordt in het regeerakkoord met geen woord gerept, stelt Damveld vast. Dat wekt argwaan: in de jaren ‘70 liep Groningen en Drenthe te hoop tegen de Haagse plannen om kernafval op te slaan in de zoutkoepels in beide provincies. Als de politiek het oog op Groningen laat vallen, vreest de Groningse onderzoeker een herhaling van die bewogen strijd.
Met 14 miljard is nieuwe coalitie er nog lang niet
Ook geld is er bij lange na niet genoeg gereserveerd, volgens Damveld. „Volgens de budgettaire bijlage bij het hoofdlijnenakkoord trekt de nieuwe coalitie 14 miljard uit voor vier kerncentrales. Ter vergelijking: begin dit jaar werd bekend dat de kosten voor de nieuwe Hinckley Point C-reactor in Groot Brittannië oplopen tot 53 miljard euro, bijna drie keer zoveel als begroot. Bovendien duurt de bouw veel langer dan gepland. Finland en Frankrijk hebben precies dezelfde ervaring.”
Die bezwaren gelden volgens Damveld evenzeer voor de kleine zogeheten Smart Modular Reactors, waarvoor de BBB plek ziet in de provincie, als voor conventionele kerncentrales. Sterker die bestaan eigenlijk nog niet. „De enige partij die wereldwijd werkt aan plannen om ze te bouwen is Rolls Royce. Die verwacht de fabriek niet eerder dan in 2030 op te kunnen starten in Engeland.”
‘Isoleer alle slechte huizen, dat levert meer winst op’
„Kerncentrales hebben een zeer lange aanlooptijd, kosten geweldig veel geld en tijdens de rit moeten er nog miljarden bij”, somt Damveld de nadelen op. „Geld dat je effectiever kunt besteden door bijvoorbeeld alle verouderde, slecht gebouwde huizen in het land te isoleren. Dat levert uiteindelijk veel meer energiewinst op.”
